Những người tham gia lĩnh vực này thường là nam giới, sẵn sàng làm việc nhiều giờ với tốc độ cực nhanh nhưng chỉ kiếm được vài USD một ngày.
Giao hàng trong vòng 10 phút
Thời gian không đợi người.
Shivam Tirupati Niralwar, 29 tuổi, phóng vút qua dòng xe cộ, vượt cả đèn đỏ và lao về phía dòng xe ngược chiều trên đường phố Hyderabad, miền Nam Ấn Độ.
Niralwar sẽ làm bất cứ điều gì cần thiết để hoàn thành nhiệm vụ của mình: Giao một suất đậu bắp chiên cho một nhân viên văn phòng 25 tuổi trong 11 phút.
Theo The New York Times (NYT-Mỹ), Niralwar là một phần của đội ngũ tài xế làm việc cho các ứng dụng giao hàng ở Ấn Độ.
Ngành nghề được mô tả có sự cạnh tranh khốc liệt – một số người gọi là nghề nguy hiểm – để xem có thể giao một bữa ăn, nguyên liệu cho bữa tối hay chiếc iPhone cho những khách hàng đang chờ đợi trong khoảng thời nhanh như thế nào.
Giao hàng nhanh đã trở thành tiêu chuẩn ở nhiều quốc gia. Nhưng một số công ty Ấn Độ đang vượt qua các giới hạn về hậu cần và sức bền.
Công ty của Niralwar, Swiggy Instamart, hứa hẹn giao hàng tận nơi “trong vòng vài phút”.
Nam giới chiếm đa số trong ngành nghề giao hàng nhanh ở Ấn Độ. Ảnh: NYT
Đối thủ cạnh tranh Zepto thì giới hạn tốc độ: không quá 10 phút. Cũng có những công ty cam kết giao các thiết bị điện tử cồng kềnh trong một ngày hay trong vòng một hoặc hai giờ.
Trong thời kỳ dịch bệnh, một số lượng lớn các doanh nghiệp như vậy đã xuất hiện, cung cấp dịch vụ giao hàng với giá thấp và thời gian chờ đợi ngắn, kỳ vọng đạt được hoạt động quy mô lớn trong thị trường cạnh tranh cao.
Khi những công ty khởi nghiệp này kiểm tra xem thị trường có yêu cầu giao một ổ bánh mì hay một gói masala trong vòng 10 phút hay không, gánh nặng đổ dồn lên vai những nhân viên giao hàng.
Nhóm giao hàng thường là nam giới, sẵn sàng làm việc nhiều giờ với tốc độ cực nhanh nhưng chỉ kiếm được vài USD một ngày.
” Ai đó sẽ phải trả giá “, Saibal Kar, Giáo sư kinh tế tại Trung tâm Nghiên cứu Khoa học Xã hội ở Kolkata, nói. ” Thật không may, bây giờ chính những người lao động đang phải trả tiền “.
Số lượng công nhân ở Ấn Độ dự kiến sẽ đạt 23,5 triệu vào năm 2030, gần gấp ba lần con số vào năm 2020, theo báo cáo tháng 6 của cơ quan nghiên cứu chính phủ Niti Aayog .
Dữ liệu của Tổ chức Lao động Quốc tế cho thấy, với việc khu vực công của Ấn Độ bị thu hẹp, khu vực phi chính thức hiện chiếm hơn 9/10 việc làm. Nhiều công việc hiện không có bảo hiểm y tế, an sinh xã hội hoặc lương hưu được đảm bảo…
Trở thành nhân viên xe giao hàng có vẻ là một lựa chọn tốt hơn. Các công ty ứng dụng giao hàng tung các chiêu quảng cáo trên mạng xã hội và đưa ra mức lương hàng tháng là 45.000 rupee (khoảng 540 USD), gấp đôi thu nhập trung bình ở Ấn Độ.
Nhưng các nhân viên giao hàng nói rằng, họ thực sự kiếm được ít hơn thế.
Họ phải đối phó với sự hối thúc liên tục từ khách hàng và các cuộc gọi không mong muốn từ các công ty yêu cầu họ tăng tốc.
Họ cho biết họ sẽ được thưởng thêm dựa trên số điểm đánh giá mà số điểm này được tính toán dựa trên tốc độ và số lượng đơn hàng.
Nhưng bất kể lý do là gì, nếu giao hàng chậm, tài xế sẽ bị giảm đơn hàng hoặc thậm chí khóa tài khoản. Những áp lực như vậy đôi khi khiến tài xế mạo hiểm với sự an toàn của chính họ.
Tài xế cần giao hàng trong thời gian nhanh nhất bất chấp nguy hiểm tính mạng. Ảnh: NYT
Mỗi đêm, Niralwar cùng với những tài xế giao hàng khác gặp gỡ tại một khu vực đỗ xe không trải nhựa, bụi bặm ở Hyderabad. Họ tranh thủ trò chuyện giữa những lần giao hàng và nhấc ống quần lên để so sánh những vết thương do xe máy gây ra.
Ankit Bhatt, 33 tuổi, chuyển đến Hyderabad 4 năm trước để tìm việc cho vợ tại một trung tâm chăm sóc khách hàng.
Anh không có bằng đại học nên các lựa chọn việc làm của anh thậm chí còn hạn chế hơn: Bán lẻ lương thấp hoặc lao động tự do.
Trước khi bắt đầu ca đêm tại Swiggy Instamart, Bhatt đăng nhập và thấy tài khoản của mình tạm thời bị khóa – hình phạt vì đã bỏ lỡ một đơn đặt hàng do xe bị hỏng.
” Bạn có thể đổ bệnh, bạn có thể gặp tai nạn, bạn có thể gặp sự cố với chiếc xe. Bạn sẽ bị phạt vì những điều đó “, Bhatt nói.
Người phát ngôn của Swiggy cho biết, nhân viên giao hàng “không bao giờ bị phạt vì giao hàng chậm trễ hoặc không thành công vì lý do bất khả kháng”.
Cô cho biết, tài khoản của nhân viên sẽ chỉ bị vô hiệu hóa nếu họ bị phát hiện vi phạm “quy tắc ứng xử” của công ty.
Lương thấp, nguy hiểm tính mạng
Zepto, đối thủ cạnh tranh của Swiggy, cho biết mô hình của họ tập trung nhiều hơn vào quãng đường của tài xế hơn là tốc độ.
Công ty cho biết các nhân viên giao hàng có thể gọi điện để được cung cấp hỗ trợ điều hướng nếu họ không thể hoàn thành đơn đặt hàng đúng hạn.
Giống như nhiều người khác, Bhatt giao hàng cho nhiều công ty một lúc. Gần đây anh đã thử làm cho Zepto nhưng thấy áp lực quá lớn.
” Tôi bắt đầu nhận được cuộc gọi từ công ty, hỏi tôi: ‘Bạn đang ở đâu? Hãy đến cửa hàng! Nếu không, tài khoản của bạn sẽ bị vô hiệu hóa’. Tôi nói với họ rằng tôi không thể làm đượ c”, anh kể.
Shaik Salauddin, tài xế ứng dụng ghép xe Ola, đã thuyết phục Bhatt và khoảng 26.000 người khác tham gia hội nhóm giao hàng mới ở Hyderabad.
Nhóm này đang thúc đẩy các tiêu chuẩn an toàn tốt hơn, bảo hiểm và các lợi ích khác cho tài xế.
Salauddin kiên quyết phản đối mô hình giao hàng cực nhanh, mô hình mà anh tin là không an toàn và cũng không cần thiết.
Công việc chiếm toàn bộ thời gian của nhân viên giao hàng. Ảnh: NYT
Để nhanh chóng đáp ứng các đơn đặt hàng, Swiggy và Zepto đã lựa chọn đặt các kho phân phối ở nhiều thành phố khác nhau ở Ấn Độ, tập trung chúng ở những khu vực có nhu cầu cao nhất.
Vào một ngày gần đây tại một cửa hàng của Zepto ở phía nam Delhi, một chiếc đồng hồ trên màn hình lớn nhấp nháy đếm ngược 60 giây.
Alisha, một nhân viên đóng gói của cửa hàng, lướt qua các quầy ngũ cốc và trà, lấy các túi súp lơ, tỏi và rau bina, cho các mặt hàng vào túi giấy và đặt chúng lên kệ được đánh mã màu. Cứ sau vài phút, chuông đồng hồ sẽ vang lên.
Alisha, 23 tuổi, đang theo học Cử nhân Nghệ thuật, cho biết công việc khiến cô bận rộn từ 7 giờ sáng. Đến 4 giờ chiều, số tiền cô kiếm được vừa đủ để trả tiền thuê nhà và giúp đỡ cha mẹ già.
Cô nói rằng cô thường cảm thấy quá tải. ” Nếu khách hàng không nhận được đơn đặt hàng đúng hạn, họ sẽ tức giận và phàn nàn. Họ không nghĩ cho chúng tôi “.
Zepto được thành lập bởi hai sinh viên Đại học Stanford bỏ học. Họ coi tài xế là “mạch máu của hệ sinh thái này”.
Công ty cung cấp những phúc lợi mà những công ty khác không có, chẳng hạn như chỗ ngồi cho tài xế và phòng vệ sinh trong các trung tâm phân phối.
Aadit Palicha, một trong những người đồng sáng lập của Zepto, cho biết, đối với nhiều tài xế, “đó là cách duy nhất để họ có thể nhận được khoản thu nhập tin cậy nhanh chóng mà không bị quỵt”.
Tuy nhiên, mức lương trung bình của Zepto rất thấp – khoảng 20.000 rupee mỗi tháng, tương đương khoảng 240 USD. Trong ca làm việc kéo dài 14 tiếng, tài xế có rất ít thời gian để nghỉ ngơi.
Tuy nhiên, ở Hyderabad, nhân viên giao hàng rõ ràng kiếm được thu nhập ít ỏi. Niralwar thuê chung một phòng trọ với hai người đàn ông khác.
Số tiền tiết kiệm ít ỏi của Niralwar đang được dành cho hai người chị gái của anh, cả hai đều dự định kết hôn trong năm nay.
Khi rảnh rỗi, anh sẽ bắt chuyến tàu trở về bang Maharashtra, miền tây Ấn Độ, tiếp tục chương trình sau đại học về công tác xã hội.
Khi đăng nhập vào ứng dụng Swiggy, sẵn sàng bắt đầu một ca làm việc mới, anh nghĩ những yêu cầu của công việc giao hàng khiến anh không còn thời gian để hẹn hò.
Anh nói, công việc chiếm toàn bộ thời gian của tôi.
Nhịp sống Thị trường
