Số thu thuế từ chuyển nhượng bất động sản tăng mạnh khi giá khai thuế, cũng như giao dịch bất động sản gia tăng, nhưng tốc độ tăng số thu thuế vào những tháng cuối năm dự báo sẽ không mấy khả quan.
Giao dịch, giá BĐS đều tăng
Bà Nguyễn Thị Lan Anh, Vụ trưởng Vụ Quản lý thuế doanh nghiệp nhỏ và vừa, hộ kinh doanh cá nhân (Tổng cục Thuế), cho biết thuế thu nhập cá nhân từ chuyển nhượng bất động sản (BĐS) trong 5 tháng đầu năm tăng khoảng 6.600 tỉ đồng, tức tăng hơn 68,6% so với cùng kỳ năm 2021, đạt 16.000 tỉ đồng. Năm 2021, số thu thuế thu nhập cá nhân từ chuyển nhượng BĐS đạt 21.000 tỉ đồng, tăng hơn 4.900 tỉ đồng so với năm 2020, tương ứng 30%.
Số thu thuế chuyển nhượng BĐS gia tăng trong 6 tháng đầu năm. Ngọc Thắng
Sở dĩ số thu thuế chuyển nhượng BĐS tăng vọt do cơ quan thuế các địa phương đã phối hợp với các cơ quan ban ngành tuyên truyền các chính sách liên quan thuế chuyển nhượng BĐS để người dân hiểu và tuân thủ kê khai giá cao hơn. Trong lần kê khai đầu, giá BĐS thường thấp nhưng sau đó người dân đã kê khai lại giá cao nhiều lần, tăng 2 – 5 lần so với ban đầu, số hồ sơ kê khai điều chỉnh giá chuyển nhượng cũng tăng 20 – 40 lần. Điều này đã giúp tăng thu ngân sách trong những tháng qua. Ngoài ra, số thu tăng cơ bản vẫn đến từ số lượng giao dịch BĐS trên thị trường tăng lên.
Theo Bộ Xây dựng, 6 tháng đầu năm nay, thị trường chưa có sự cải thiện về nguồn cung nhà ở thương mại, lượng cung nhà ở thương mại rất hạn chế với khoảng 12.000 căn. Trong khi đó, tổng lượng giao dịch căn hộ chung cư, nhà ở riêng lẻ, nhất là đất nền tăng mạnh, ước tính khoảng 70.000 giao dịch thành công.
Điều này cho thấy nhu cầu về nhà ở và đầu tư BĐS của người dân vẫn rất lớn. Giá căn hộ chung cư, nhà ở riêng lẻ, đất nền vẫn tăng so với thời điểm cuối năm 2021, mức độ tăng giá các phân khúc BĐS tập trung trong cuối quý 1, chậm dần và có dấu hiệu chững lại trong các tháng quý 2. Chỉ tính riêng TP.Thủ Đức (TP.HCM) là địa bàn có lượng hồ sơ chuyển nhượng BĐS lớn thời gian qua. Trong 5 tháng đầu năm, cơ quan thuế đã tiếp nhận trên 21.500 hồ sơ; ra thông báo thuế với 18.040 hồ sơ, trong đó hơn 2.000 hồ sơ bị trả lại do sai, thiếu thông tin, hoặc trùng phiếu chuyển. Qua công tác tuyên truyền vận động các tổ chức, cá nhân kê khai đúng giá chuyển nhượng, cơ quan thuế đã thu về cho ngân sách trên 120 tỉ đồng. Điều này cho thấy người nộp thuế đã nâng cao ý thức chấp hành pháp luật, chủ động khai tăng giá chuyển nhượng ngay từ ban đầu khi làm hợp đồng công chứng.
Bà Lan Anh dự báo số thu ngân sách đến từ chuyển nhượng BĐS vào những tháng cuối năm phụ thuộc nhiều vào giao dịch nhà đất trên thị trường có sôi động hay không. Thị trường BĐS hiện nay nguồn cung ít đi, dự án chững lại, tín dụng khó khăn… cũng sẽ tác động đến giao dịch kém hơn, dẫn đến số thu cũng khó có thể tăng như trước.
Rủi ro khai giá thấp
Ông Trần Xoa, Giám đốc Công ty luật Minh Đăng Quang, nhận xét từ cuối năm 2021 đến tháng 6.2022, đồng loạt các cơ quan thuế tỉnh thành cả nước làm “gắt” việc kê khai 2 giá trong chuyển nhượng BĐS. Những hồ sơ kê khai giá giao dịch BĐS thấp được “động viên” khai lại và giá khai sau luôn cao hơn trước, đồng nghĩa số thu thuế thu nhập từ chuyển nhượng BĐS tăng lên. Giá khai lại tăng gấp 2 – 5 lần cũng có nghĩa số thuế tăng tương ứng. Nay cơ quan thuế thực hiện tiếp nhận hồ sơ theo giá kê khai thuế của người dân nhưng sau đó thực hiện hậu kiểm đối với hồ sơ nghi vấn.
Như vậy, các hồ sơ chuyển nhượng BĐS sẽ trơn tru hơn, số thu vì thế cũng sẽ vào ngân sách kịp thời hơn nhưng có tăng hơn hay không còn phụ thuộc vào giá khai. Ở đây người dân cần lưu ý quy định về hậu kiểm có thời gian lên 10 năm đối với truy thu, truy cứu trách nhiệm hình sự và 5 năm đối với phạt hành chính.
Nếu số thuế trốn dưới 100 triệu đồng (tức số tiền khai thấp hơn 5 tỉ đồng), phạt vi phạm hành chính từ 1 – 3 lần số thuế trốn, nhưng thường mức phạt sẽ 1,5 lần (nếu có tình tiết giảm nhẹ thì mức phạt là 1 lần số thuế trốn). Số thuế trốn trên 100 triệu đồng, phạt hình sự tối đa 7 năm tù. Đó là đối với người bán, còn người mua cũng bị liên quan tội tiếp tay, đồng phạm khi số thuế trốn trên 100 triệu đồng, đi tù tối đa 7 năm.
Ông Xoa dự báo số thu ngân sách từ chuyển nhượng BĐS vào cuối năm có thể sẽ không ảnh hưởng nhiều khi giới đầu cơ đang ôm hàng phải thực hiện bán ra nếu có dính đến vay nợ. Các ngân hàng sẽ được cấp thêm hạn mức tín dụng, nhà băng đẩy cho vay, lúc này các giao dịch sẽ tăng lên, đồng nghĩa số thuế thu được từ nhà nước gia tăng.
Về lâu dài, để chống thất thu thuế trong chuyển nhượng BĐS, các cơ quan chức năng cũng sẽ phải sửa quy định để đồng bộ hơn về giá đất. Đồng thời, các cục thuế tỉnh, thành phối hợp với cơ quan địa phương để tham mưu UBND các tỉnh, thành phố ban hành bảng giá đất và hệ số điều chỉnh. Cơ quan thuế không kéo dài thời gian giải quyết hồ sơ của người dân mà phải theo quy định, trường hợp phát hiện rủi ro thì chuyển sang thực hiện thanh, kiểm tra sau.
Bà Nguyễn Thị Lan Anh
Thanh Xuân
