Các ngành kim loại như nhôm, kẽm, niken tại châu Âu đang phải đối mặt với cuộc khủng hoảng và phải đóng cửa hàng loạt do tình trạng thiếu điện. Tuy nhiên cũng có ý kiến cho rằng điều này diễn ra do châu Âu đang quá chú trọng đến các nguyên liệu để sản xuất pin nhiều hơn, khiến những kim loại quan trọng như nhôm bị đe dọa và có thể gây ra những tổn hại nghiêm trọng trong tương lai nếu không hành động kịp thời.
Những tín hiệu cảnh báo
Việc triển khai năng lượng tái tạo là vấn đề trọng tâm trong nỗ lực thoát khỏi sự phụ thuộc nhiên liệu hóa thạch từ Nga của châu Âu. Tuy nhiên nỗ lực này đang bị mắc kẹt do vấn đề chuỗi cung ứng năng lượng mặt trời toàn cầu hiện đang bị chi phối bởi Trung Quốc, sự phụ thuộc này sẽ tăng lên nếu châu Âu tiếp tục mất đi năng lực sản xuất kim loại công nghiệp với tình hình như hiện tại.
Vào đầu tháng này, Tập đoàn công nghiệp Eurometaux đã cảnh báo giá điện tăng cao đã buộc họ phải đóng cửa các nhà máy luyện nhôm và kẽm. Điều này gây ra mối đe dọa hiện hữu đối với toàn bộ chuỗi cung ứng kim loại châu Âu.
Thông điệp dường như đã được thông qua, Chủ tịch Ủy ban Châu Âu Ursula von der Leyen hứa hẹn sẽ có một hành động quan trọng về nguyên liệu thô để tăng khả năng tự cung cấp kim loại của khối. Nhưng liệu nó có đi đủ xa và đã quá muộn đối với các cơ sở công nghiệp trong khu vực?
Các nhà máy luyện nhôm ở châu Âu là một trong những nhà máy đầu tiên phải đóng cửa vì đây là những nhà máy sử dụng năng lượng cao, sử dụng phương pháp điện phân để chuyển đổi alumin thành kim loại. Nhôm là một trong những kim loại quan trọng để khử cacbon. Theo Hiệp hội Nhôm Châu Âu, một trong những ứng dụng của nó là trong các tấm pin mặt trời, một công suất quang điện 1 MW cần trung bình 21 tấn kim loại.
Sản lượng nhôm của châu Âu đang ngày càng suy giảm. Đồ họa: Reuters
Châu Âu hiện đang mắc kẹt trong vấn đề này. Họ cần nhiều nhôm hơn để đạt được tham vọng về công suất sản xuất năng lượng mặt trời nhưng lại thiếu năng lượng có sẵn để sản xuất đủ nhôm. Sản lượng nhôm hàng năm của Tây Âu đã giảm xuống dưới 3 triệu tấn lần đầu tiên trong thế kỷ này và sẽ tiếp tục giảm trong tương lai. Lò luyện Dunkerque ở Pháp, một trong những nhà máy lớn nhất châu Âu, là nhà máy mới nhất thông báo sẽ cắt giảm một phần sản lượng.
Nguồn cung trong khu vực đã khiến phí bảo hiểm vật chất tăng vọt, người mua châu Âu hiện đang trả cao hơn khoảng 440 USD/tấn tại Sàn giao dịch kim loại London để mua kim loại.
Lượng nhập khẩu từ Trung Quốc đã tăng lên nhanh chóng, bao gồm cả kim loại chưa gia công từ Trung Quốc. Quốc gia này đã xuất khẩu khoảng 60.000 tấn kim loại sang Hà Lan trong nửa đầu năm nay, một con số chưa từng có trước đây. Tương tự với nhôm, nghịch lý này đã tràn sang lĩnh vực kẽm tại châu Âu, nơi hai nhà máy luyện kim lớn đã ngừng hoạt động và những nhà máy khác đang điều chỉnh tốc độ vận hành trong bối cảnh giá điện tăng cao.
Tầm quan trọng của các kim loại thô
Trên thực tế, tất cả các hoạt động sản xuất kim loại công nghiệp đều sử dụng một lượng năng lượng đáng kể. Tất cả các khâu trong chuỗi sản xuất từ nhà máy luyện cho đến nhà máy chế tạo đều bị tổn thương một mức nhất định bởi sự thay đổi trong định giá điện của châu Âu.
Các nhà hoạch định chính sách của châu Âu đã nhận ra những điểm yếu nghiêm trọng về khoáng sản của khu vực. Phó chủ tịch Ủy ban châu Âu, ông Maroš Šefčovič đã phát biểu tại hội nghị an ninh nguyên liệu ở Praha vào đầu tháng này rằng: “Chúng ta không thể ngủ quên trong sự phụ thuộc quá mức này.”
Phần lớn trọng tâm của Ủy ban châu Âu cho đến nay là đầu vào cho pin xe điện. Theo ông Šefčovič, Liên minh Pin Châu Âu, được thành lập vào năm 2017 đã tạo ra 110 dự án pin lớn trên toàn EU. Liên minh Vật liệu thô quan trọng, ra mắt vào năm 2020, là một phần mở rộng của chính sách nhằm đảm bảo nguồn cung cấp kim loại cho các nhà máy sản xuất pin mới.
Danh sách các khoáng chất quan trọng của Liên minh châu Âu hiện nay đang nặng về những nguyên liệu đầu vào của pin như lithium, coban và than chì và các nguyên tố đất hiếm được sử dụng trong động cơ điện.
Bauxite được sản xuất từ nhôm đã được thêm vào danh sách vào năm 2020 nhưng việc đưa vào danh sách này dường như không khiến các nhà hoạch định chính sách tập trung vào số phận của các lò luyện nhôm cần thiết để sản xuất kim loại này.
Hiệp hội Nhôm châu Âu đã vận động hành lang quyết liệt chống lại cơ chế điều chỉnh biên giới carbon được đề xuất, cho rằng ở hình thức hiện tại, nó sẽ khiến công suất của châu Âu bị ảnh hưởng nghiêm trọng và làm tăng sự phụ thuộc vào nhập khẩu của khối.
Điều này đặt ra câu hỏi lớn về sự liên kết trong Ủy ban châu Âu. Nếu chuỗi giá trị bauxite thực sự là một nguồn lực quan trọng đối với châu Âu, thì chuỗi giá trị đó sẽ bao gồm cả các nhà máy luyện và nhà chế tạo, những nhà máy có lợi thế của riêng mình để chống lại thuế nhập khẩu của EU.
Đồng, niken và kẽm không có tên trong danh sách này của châu Âu. Tuy nhiên tại thị trường Mỹ, nền kinh tế hàng đầu thế giới coi cả ba kim loại này đều rất quan trọng.
Đã đến lúc cần thay đổi?
Sự tập trung của Ủy ban Châu Âu vào các kim loại “tương lai” này dường như đã làm giảm sự quan tâm đối với các kim loại cũ hơn cũng được yêu cầu khử cacbon.
Silicon nằm trong danh sách khoáng sản của EU nhưng các tế bào quang điện sẽ không hoạt động nếu không có tấm nhôm hoặc đồng để kết nối nguồn điện với lưới điện.
Trước đây, Nga là nhà cung cấp nhôm, đồng và niken chính cho châu Âu nhưng giờ đây nguồn cung này đang gặp rủi ro sau khi ông Putin có những động thái can thiệp vào Ukraine. Sự bất ổn về nguồn cung càng là lý do để Liên minh châu Âu tăng cường năng lực trong nước của mình.
Các chuyên gia cho rằng thay vì chỉ tập trung hoàn toàn vào lĩnh vực kim loại sản xuất pin và bảo vệ những chuỗi cung ứng này, EU nên chú trọng bảo vệ những ngành kim loại không có trong danh sách nhưng lại rất quan trọng.
40 giám đốc điều hành đã ký thỏa thuận với cảnh báo rõ ràng của Eurometaux đang kêu gọi một loạt các biện pháp khẩn cấp để bảo vệ việc các nhà máy sản xuất kim loại phải đóng cửa.
Sản xuất nhôm đã có một bài học cho các nhà hoạch định chính sách tại châu Âu, các hoạt động cắt giảm lò luyện tạm thời trong quá khứ thường mang theo nỗi lo tiềm tàng về đóng cửa vĩnh viễn do chi phí mở lại tăng theo thời gian.
Theo Reuters, Bloomberg
Nhịp sống Thị trường
