Trước tình trạng găm hàng xăng dầu vừa qua, theo các chuyên gia để không thiếu hụt nguồn cung xăng dầu và đảm bảo an ninh năng lượng, cần có những tính toán, linh hoạt hơn trong điều hành xăng dầu.
* Bộ Công Thương kiểm tra và phát hiện cây xăng ”có hàng nhưng không bán”
Thời gian qua, nhiều cây xăng tại các địa phương có hiện tượng “treo biển” tạm dừng bán hoặc đóng cửa gây ra những lo lắng cho người tiêu dùng về việc thiếu xăng dầu.
Bộ Công Thương cũng đã tổ chức đoàn kiểm tra liên quan đến vấn đề này cùng các giải pháp để ngăn chặn việc “găm hàng trục lợi.”
Theo các chuyên gia, để không thiếu hụt nguồn cung xăng dầu và đảm bảo an ninh năng lượng, cần có những tính toán, linh hoạt hơn trong điều hành xăng dầu.
Dừng bán do đâu?
Theo thông tin ghi nhận của phóng viên TTXVN tại các địa phương, hầu hết các cửa hàng xăng dầu tại các tỉnh như Bình Định, Sóc Trăng, Bình Dương, Quảng Ngãi… đều không có cửa hàng nào đóng cửa hoặc bán cầm chừng. Cá biệt, một vài cửa hàng đóng cửa với lý do không có nhân viên bán hàng quay lại hoạt động, không có nguồn cung nguyên liệu.
Khảo sát tại Hà Nội, phóng viên cũng ghi nhận không có cửa hàng đóng cửa dừng bán, hoặc bán cầm chừng. Nhân viên tại cây xăng dầu Bách Khoa ở số 29, đường Tạ Quang Bửu, phường Bách Khoa, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội cho biết lượng xăng bán rất dồi dào, không có việc đóng cửa, người dân ồ ạt đi mua xăng.
Mới đây, đoàn kiểm tra của Bộ Công Thương tại các tỉnh phía Nam cũng ghi nhận, tại thời điểm kiểm tra có đơn vị đã không còn hàng trong bồn để bán, trong quá trình chờ đơn vị đầu mối tiếp thêm đã treo biển hết xăng.
Nhận định về vấn đề này, Phó giáo sư-Tiến sỹ Đinh Trọng Thịnh, chuyên gia kinh tế cho hay nguồn cung xăng dầu của Việt Nam trong thời gian qua phải khẳng định là vẫn ổn định. Khi có sự cố Nhà máy Lọc hóa dầu Nghi Sơn giảm công suất, mới đặt ra vấn đề về thiếu nguồn cung.
Theo quy định, các doanh nghiệp xăng dầu phải có tích trữ ít nhất 20 ngày. Tại Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh, lượng dự trữ ở 2 thành phố này khoảng 30 ngày. Hơn nữa, nhà máy xăng dầu cũng đang gia tăng công suất để đáp ứng nhu cầu. Ngoài ra, vẫn còn nguồn xăng từ nhập khẩu.
“Việc một số cửa hàng đóng cửa, dừng bán, trước hết vì họ lo lắng giá xăng dầu tăng, trong khi chưa được điều chỉnh giá, càng bán càng lỗ, thậm chí tiếp tục căng thẳng trong thời gian tới. Theo Nghị định 95/2021/NĐ-CP sửa đổi Nghị định 83/2014/NĐ-CP về kinh doanh xăng dầu, chúng ta có kỳ hạn điều chỉnh 10 ngày/lần.
Nhưng không may, trong kỳ điều chỉnh vừa qua rơi vào đúng dịp Tết Nguyên đán Nhâm Dần 2022, nên đến hôm nay 11/2 mới điều chỉnh với thời gian 20 ngày. Trong thời gian đó, giá xăng dầu thế giới tăng lên và như vậy, người kinh doanh chịu lỗ. Nếu càng bán càng lỗ nên họ đóng cửa, dẫn tới thiếu nguồn cung ảo.”
Theo Phó giáo sư-Tiến sỹ Ngô Trí Long, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu thị trường giá cả, để xảy ra tình trạng khan hàng tại một số cửa hàng xăng dầu tại các tỉnh phía Nam trong thời gian qua là do thiếu tính linh hoạt trong điều hành của Bộ Công Thương.
Chỉ rõ vấn đề này, ông Ngô Trí Long cho hay thời điểm điều hành giá xăng dầu rơi đúng vào kỳ nghỉ Tết Nhâm dần 2022, nên đã bỏ qua và kéo dài sang chu kỳ kế tiếp là vào ngày 11/2. Thế nên đã xảy ra tình trạng giữ hàng để bán khi giá điều chỉnh tăng. Bên cạnh đó, còn có một số lý do khác như nhà máy lọc dầu tạm ngưng hoạt động… Tuy nhiên, mọi cái đều có giải pháp nếu nhà điều hành linh hoạt hơn trong thời gian qua.
Dự trữ lớn để đảm bảo nguồn cung
Theo Phó giáo sư-Tiến sỹ Đinh Trọng Thịnh, về nguyên tắc, quy định doanh nghiệp đầu mối phải dự trữ tối thiểu 20 ngày nên nói thiếu xăng dầu là không hợp lý. Việc thiếu xăng xảy ra ở cá biệt một vài địa phương có thể do các đầu mối ở địa phương nhập và dự trữ không đủ. Vì vậy, cần có sự kiểm tra của các cơ quan quản lý, thanh tra để có số liệu thực tế là các doanh nghiệp có thực hiện đúng quy định của Nhà nước không về việc dự trữ 20 ngày.
“Nguồn cung xăng dầu thời gian tới hoàn toàn có thể trở về bình thường khi các nhà máy tăng công suất lên. Việc nhập khẩu xăng dầu cũng có thể tiến hành nhưng phải đàm phán trước từ 3-6 tháng để đảm bảo giá hợp lý, bởi nếu mua ngay thì giá và chi phí rất cao, chi phí đắt. Về lâu dài, chúng ta cần có quỹ xăng dầu lớn hơn, để trong trường hợp đặc biệt có thể xả quỹ dự trữ, đáp ứng trong thời gian nguồn cung trong nước thiếu hụt như vừa qua. Nguồn dự trự này có thể đáp ứng tiêu dùng ít nhất trong từ 3-6 tháng, thậm chí là 1 năm, mới có thể đảm bảo an ninh năng lượng trong tương lai vững chắc,” ông Đinh Trọng Thịnh nói.
Ngoài ra, ông Thịnh cho rằng Bộ Công Thương cần phối hợp các cơ quan, giải thích rõ về nguồn cung, quản lý xăng dầu để doanh nghiệp yên tâm; giá cả không xảy ra biến động lớn và người tiêu dùng cũng yên tâm. Từ đó, doanh nghiệp muốn dừng lại, đóng cửa, làm giá thì cũng không thể làm được.
Bộ Công Thương cũng đã đề nghị Cục Quản lý giá thuộc Bộ Tài chính rà soát và tính toán lại mức chi phí kinh doanh định mức, lợi nhuận định mức trong công thức tính giá cơ sở xăng dầu cho phù hợp với thời giá hiện hành và thực tế chi phí phát sinh trong kinh doanh xăng dầu hiện nay.
Bộ Công Thương đồng thời đề nghị Chính phủ cho phép cơ quan này linh hoạt trong điều hành giá xăng dầu nhằm bảo đảm giá xăng dầu trong nước bám sát diễn biến giá xăng dầu thế giới.
Dù vậy, theo các chuyên gia, việc hạ thấp thuế xăng dầu cần phải được tính toán một cách kỹ lưỡng, giảm loại thuế nào, bao nhiêu phần trăm và thời hạn ra sao.
Theo Phó Thủ tướng Lê Văn Thành, xăng dầu là mặt hàng chiến lược, đặc biệt quan trọng, nhạy cảm dễ ảnh hưởng đến tâm lý người dân, tác động trực tiếp đến ổn định kinh tế vĩ mô. Do đó, phải được quản lý, điều tiết một cách khoa học, chặt chẽ.
Chính phủ đã ban hành nhiều công cụ quản lý, các cơ chế chính sách pháp luật và giao Bộ Công Thương đủ thẩm quyền để chủ động điều hành thị trường xăng dầu bảo đảm đáp ứng đủ nhu cầu xăng dầu cho sản xuất và tiêu dùng.
“Việc để một số cửa hàng bán lẻ xăng dầu đóng cửa, không bán hàng, ảnh hưởng đến sản xuất, sinh hoạt của nhân dân tại một số địa phương như phản ánh của dư luận trong thời gian qua thuộc trách nhiệm chỉ đạo, điều hành của Bộ Công thương,” văn bản nêu.
Phó Thủ tướng Lê Văn Thành giao cho Bộ Công Thương chủ động bám sát tình hình thực tiễn, sát sao hơn trong chỉ đạo điều hành để xử lý kịp thời các tình huống phát sinh, bảo đảm không để thiếu hụt xăng dầu phục vụ sản xuất và đời sống nhân dân. Đồng thời, chỉ đạo các đơn vị liên quan xây dựng kế hoạch sản xuất, kinh doanh xăng dầu chi tiết, sát với thực tiễn; cân đối nguồn xăng dầu nhập khẩu và sản xuất trong nước để đảm bảo chủ động, kiểm soát chặt chẽ, hiệu quả hơn nữa.
Bộ Tài chính được giao chủ trì, phối hợp với Bộ Công Thương và các cơ quan liên quan rà soát các quy định về thuế, phí, tính toán lại mức chi phí kinh doanh định mức, lợi nhuận định mức trong công thức tính giá cơ sở xăng dầu cho phù hợp với tình hình thực tế. Điều này nhằm bảo đảm tính đúng, tính đủ, hài hòa lợi ích giữa doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu và người tiêu dùng, doanh nghiệp sử dụng xăng dầu./.
Đức Dũng
