Việc tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) tự nguyện sẽ giúp lao động tự do có thể hưởng lương hưu khi về già. Tuy nhiên, với trường hợp chọn rút BHXH 1 lần, người lao động sẽ mất 4 khoản tiền sau.
1. Mất tiền mua BHYT
Theo khoản 1 Điều 2 Nghị định 146/2018/NĐ-CP, người đang hưởng lương hưu thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm y tế (BHYT) theo nhóm do cơ quan BHXH đóng. Theo đó, bên cạnh lương hưu, người lao động còn được cấp thẻ BHYT miễn phí.
Ngược lại, do đã rút BHXH 1 lần nên không được hưởng lương hưu, người lao động sẽ phải tự bỏ tiền túi để mua thẻ BHYT theo diện hộ gia đình.
Căn cứ Điều 22 Luật BHYT năm 2008, sửa đổi năm 2014, mức thanh toán BHYT khi đi khám chữa bệnh đúng tuyến của người đang hưởng lương hưu là 95%, trong khi đó, người tham gia BHYT hộ gia đình chỉ được thanh toán 80%.
Như vậy, khi không thể hưởng lương hưu do rút BHXH 1 lần thì người lao động không chỉ phải tự mua BHYT mà còn phải chấp nhận mức thanh toán BHYT đúng tuyến thấp hơn so với người có lương hưu.
2. Không được nhận lương hưu hằng tháng khi về già
Nếu đóng BHXH từ đủ 20 năm trở lên, đến khi đủ tuổi nghỉ hưu, người lao động sẽ được cơ quan BHXH chi trả lương hưu hằng tháng. Căn cứ Điều 55 và Điều 74 Luật BHXH năm 2014, lương hưu hằng tháng của người lao động sẽ được tính như sau:
Trong đó, lao động nữ sẽ được hưởng tỷ lệ 55% còn lao động nam sẽ được hưởng 45%.
Nếu chỉ có 20 năm đóng BHXH thì mức hưởng hàng tháng khi nhận lương hưu sẽ khá thấp. Nếu đóng đủ và trên 20 năm, cứ mỗi năm đóng thêm người lao động sẽ được nhận lương hưu thêm 2%. Mức hưởng tối đa đối với cả lao động nam và lao động nữ là 75%.
Như vậy, càng đóng BHXH nhiều năm thì mức hưởng lương hưu khi về già của người lao động lại càng cao nhưng có giới hạn tối đa là 75%.
Số tiền lương hưu sẽ được chi trả hằng tháng cho người lao động kể từ thời điểm đủ tuổi nghỉ hưu cho đến khi người đó từ trần. Tuy nhiên, nếu rút BHXH 1 lần, thời gian đóng BHXH trước đó của người lao động sẽ bị xóa bỏ. Nếu không tiếp tục tham gia BHXH, người lao động đương nhiên sẽ không được nhận lương hưu khi về già.
3. Không có trợ cấp mai táng khi người lao động chết
Theo quy định tại Điều 66 Luật BHXH năm 2014, người lao động đang hưởng lương hưu mà chết thì người lo mai táng sẽ được nhận trợ cấp mai táng. Số tiền này sẽ được cơ quan BHXH thanh toán một lần cho thân nhân của người lao động đó.
Hiện nay, mức lương cơ sở đang áp dụng là 1,49 triệu đồng/tháng. Kéo theo đó, mức trợ cấp mai táng được xác định bằng 14,9 triệu đồng.
Ngoài thân nhân của người lao động đang hưởng lương hưu chết được nhận trợ cấp mai táng, nếu người lao động đang đóng BHXH hoặc đang bảo lưu thời gian đóng BHXH mà có thời đóng từ đủ 12 tháng trở lên chết thì thân nhân của họ cũng được nhận loại trợ cấp này.
Do đó, nếu người lao động đã rút BHXH 1 lần với toàn bộ thời gian đóng BHXH thì khi chết, thân nhân của họ sẽ không được nhận trợ cấp mai táng. Còn nếu từng rút BHXH 1 lần mà sau đó người lao động lại tiếp tục tham gia BHXH thì khi không may qua đời, người thân của họ vẫn có cơ hội nhận trợ cấp mai táng.
4. Người thân không được hưởng trợ cấp tuất
Căn cứ Điều 67 và Điều 69 Luật BHXH năm 2014, người lao động đang hưởng lương hưu mà tử vong thì thân nhân của người đó sẽ được hưởng trợ cấp tuất, có thể là tuất 1 lần hoặc tuất hằng tháng.
Theo Điều 69 và Điều 70 Luật BHXH 2014, nếu người lao động đang nhận lương hưu mà chết thì thân nhân sẽ được hưởng như sau:
– Trợ cấp tuất hằng tháng:
Với thân nhân không có người trực tiếp nuôi dưỡng: Mức trợ cấp tuất hàng tháng = 70% x Mức lương cơ sở = 1.043.000 đồng/tháng.
Với thân nhân thuộc trường hợp còn lại: Mức trợ cấp tuất hàng tháng = 50% x Mức lương cơ sở = 745.000 đồng/tháng.
– Trợ cấp tuất một lần:
Nếu người lao động chết trong 02 tháng đầu nhận lương hưu: Mức trợ cấp tuất 1 lần = 48 x Mức lương hưu hằng tháng đang hưởng.
Nếu người lao động chết từ tháng thứ ba nhận lương hưu trở đi: Mức trợ cấp tuất 1 lần = 48 x Mức lương hưu đang hưởng – 0,5 x (Số tháng đã hưởng lương hưu – 2) x Mức lương hưu đang hưởng.
Trong đó: Mức thấp nhất = 3 tháng lương hưu đang hưởng.
Nhịp sống kinh tế
