Sau những lần chủ quan trước tình hình lạm phát được cho là tồi tệ nhất trong nhiều thập kỷ, các NHTW thế giới đang đẩy nền kinh tế đứng trước bờ vực suy thoái trong nỗ lực kiểm soát giá cả.
Triển vọng tăng trưởng ảm đạm đang làm dấy lên mối lo ngại rằng các nhà hoạch định chính sách sẽ không thể thực hiện một đợt “hạ cánh mềm” khi đẩy nhanh những đợt tăng lãi suất. Trong khi đó, một số NHTW nay đã nhận ra rằng họ đã đưa ra những động thái kích thích quá mạnh tay để thúc đẩy đà hồi phục hậu đại dịch.
Những mối lo ngại này càng căng thẳng hơn vào thứ Sáu, sau khi số liệu mới được công bố cho thấy hoạt động kinh doanh bất ngờ sụt giảm ở Mỹ và khu vực đồng euro lần đầu tiên sau hơn 2 năm.
Hiện tại, các NHTW ở nhiều nền kinh tế phát triển và mới nổi không có nhiều lựa chọn khác ngoài việc tiếp tục nâng lãi suất cho đến khi lạm phát chạm đỉnh. Bloomberg Economics dự báo, lạm phát toàn cầu trong quý II đã tăng 9% so với cùng kỳ năm ngoái, còn ở quý III là 9,3% và sau đó sẽ giảm trở lại mức 8,5% vào cuối năm.
Tốc độ thắt chặt chính sách tiền tệ đang khiến mục tiêu “hạ cánh mềm” của các NHTW dường như khó đạt được hơn. Các nhà kinh tế của Citigroup dự báo nguy cơ suy thoái kinh tế toàn cầu là 50%, trong khi BofA cho rằng Mỹ sẽ chứng kiến “cuộc suy thoái nhẹ” trong năm nay, khi các yếu tố của nền kinh tế xấu đi nhanh hơn nhiều so với dự kiến.
Trong khi đó, niềm tin của nhà đầu tư vào việc các nhà hoạch định chính sách có thể tránh được một cuộc suy thoái nay đã sụp đổ. Kỳ vọng lợi nhuận và tăng trưởng toàn cầu đang ở mức thấp nhất mọi thời đại, trong khi kỳ vọng suy thoái lại ở mức cao nhất kể từ khi kinh tế Mỹ suy thoái ngắn vào tháng 5/2020, theo cuộc khảo sát của bộ phận quản lý quỹ thuộc BofA.
Dario Perkins – chiến lược gia vĩ mô toàn cầu tại TS Lombard, cho biết dù thị trường lao động vẫn mạnh mẽ, các NHTW vẫn cần thận trọng. Ông nói: “Các NHTW thắt chặt chính sách với tốc độ nhanh. Điều đáng lo ngại là do gặp khó khăn trước tình hình lạm phát, các nhà hoạch định chính sách giờ đây muốn thay đổi và rủi ro là họ đã đi quá xa, từ đó gây ra những thiệt hại không đáng có cho nền kinh tế.”
Một số quan chức đã bày tỏ quan điểm lo ngại về tốc độ tăng lãi suất hiện tại. Trong đó có Chủ tịch Fed Kanssas – Esther George, người đã cảnh báo rằng việc thắt chặt chính sách quá gấp gáp có thể phản tác dụng.
Mới đây, ECB đã tăng lãi suất cơ bản thêm 50 điểm – đợt tăng lần đầu tiên trong 11 năm và mạnh nhất kể từ năm 2000. Còn NHTW Anh (BOE) đang cân nhắc với 50 điểm cơ bản. Fed cũng được dự kiến sẽ tăng 75 điểm cơ bản trong cuộc họp ngày 27/2. NHTW Canada gần đây đã gây bất ngờ khi tăng lãi suất thêm 100 điểm cơ bản.
Ở các nền kinh tế mới nổi, Ngân hàng Dự trữ Nam Phi (SARB) đã tăng lãi suất thêm 75 điểm cơ bản – mức lớn nhất trong gần 2 thập kỷ. Philippines trong tháng này cũng bất ngờ tăng 75 điểm cơ bản.
Không đưa ra hành động kịp thời khi lạm phát tăng, giới chức của các cơ quan tiền tệ đang phải đối mặt với một “cuộc chiến” để khôi phục niềm tin.
Ở Anh, Thống đốc BOE – Andrew Bailey, đã hứng chịu lời chỉ trích từ các chính trị gia trong Đảng Bảo thủ, họ cho rằng NHTW đã hành động quá chậm trong việc ứng phó với lạm phát. Thống đốc Riksbank của Thụy Điển – Stefan Ingves, phát biểu ngân hàng vừa có “một năm tồi tệ” sau khi một dự báo cho thấy nước ngày chuẩn bị ghi nhận 9 tháng liên tiếp lạm phát vượt ước tính.
Trong khi đó, Thống đốc Ngân hàng Dự trữ Australia (RBA) – Philip Lowe, hôm thứ Tư đã thừa nhận rằng những đợt kích thích quá lớn được đưa ra trong thời kỳ đại dịch đã làm áp lực giá gia tăng.
Điều này khiến ông Lowe, cùng nhiều người đồng cấp khác, phải “đánh đổi” tốc độ tăng trưởng để kiềm chế đà tăng của giá cả.
Trong một dấu hiệu cảnh báo đối với các NHTW về những rủi ro phía trước, phân tích của Citigroup về chu kỳ tăng lãi suất của Fed từ năm 2015 đến 2018 cho thấy nền kinh tế sụt giảm nhanh hơn so với dự kiến của NHTW. Đây là lời nhắc nhở ràng Fed cần phải đứng vững và chuẩn bị cho những điều không thể lường trước.
Tại cuộc họp gần đây của các giám đốc tài chính và NHTW đến từ các nền kinh tế lớn nhất thế giới, giới chức lập luận mâu thuẫn Nga – Ukraine đã khiến lạm phát tăng cao và triển vọng toàn cầu u ám hơn. Ngoài ra, vấn đề này cũng gây sai sót cho dự báo của họ.
Tham khảo Bloomberg
Theo Nhịp sống kinh tế
